Kuglični ležajevi - vrste i namene

Kuglicni lezajevi predstavljaju vrstu kotrljajnih ležajeva koji, slično kao i klizni ležajevi, omogućavaju vođenje i adekvatan rad pokretnih delova mašina (osovina, vratilo). Osnovna funkcija im je da prenesu opterećenja sa pokretnih delova mašine na nepokretne delove. Sastavljeni su od unutrašnjeg i spoljašnjeg prstena (ili ploče ako su u pitanju aksijalni lezajevi) između kojih se vrte kotrljajna tela. Ta kotrljajna tela su jednostavnih geometrijskih oblika, koja deluju u odgovarajuće oblikovanom kavezu koji sprečava njihovo međusobno dodirivanje, a pritom su i ravnomerno raspoređeni po samom obodu ležaja. Kuglicni lezajevi, kao što im i samo ime kaže, kao kotrljajno telo imaju kuglice. Te kuglice mogu biti izrađene od nerđajućeg čelika, hromnog čelika ili keramičkog materijala.

Vrste ležajeva

Kotrljajne ležajeve možemo podeliti na osnovu nekoliko kategorija, ali je najvažnija ona koja ih razvrstava prema pravcu delovanja sile, i to na:

• Radijalne
• Aksijalne
• Radijalno-aksijalne

Radijalni ležajevi, jednostavne su konstrukcije i veoma pouzdani u radu, a namenjeni su za prenošenje radijalnih opterećenja (prenose silu u radijalnom pravcu). Aksijalni lezajevi po pravilu prenose samo velika aksijalna opterećenja (prenose silu u aksijalnom pravcu) i uglavnom se koriste kod velikih brzina. Kombinovani radijalno-aksijalni ležajevi imaju mogućnost prenosa sile u oba pravca.

Prema načinu ugradnje ležajevi mogu biti fiksirani i slobodni. Fiksirani ležajevi prenose i radijalnu i aksijalnu silu ili u jednom ili u oba pravca, dok slobodni mogu da prenesu samo radijalnu silu i dozvoljavaju aksijalno pomeranje.

U zavisnosti od oblika kotrljajnih tela mogu se razlikovati kuglicni lezajevi i valjkasti. Valjkasti ležajevi, u zavisnosti od toga koju vrstu kortljajnih tela upotrebljavaju mogu biti cilindrično-valjkasti, konusno-valjkasti, buričasti i igličasti.

Na osnovu toga da li se prilikom ugradnje mogu rasklopiti ili ne mogu, dele se na rasklopive i nerasklopive.

Kada je u pitanju broj redova kotrljajnih tela možemo razlikovati jednoredne i višeredne.

I za kraj, u zavisnosti od toga kako se prilagođavaju deformaciji vratila u osloncu ležajevi mogu biti kruti i zglobni (samopodesivi).

Oznake lezajeva

Sva označavanja ležajeva su standardizovana i svi vodeći svetski proizvođači koriste iste oznake lezajeva iz sistema DIN. Među njima i najveći proizvođač ležajeva na svetu - SKF. Katalog ležajeva SKF obiluje velikim izborom svih vrsta ležajeva i ležajnih jedinica, a njihove jedinstvene oznake pomažu u jasnom razlikovanju i raspoznavanju.

Osnovne oznake kugličnih ležajeva i njihova namena:

• Kuglični jednoredni ležaj sa radijalnim dodirom - oznake: 60, 62, 63, 64
  Ovi ležajevi mogu da prenesu relativno velika radijalna i znatna aksijalna opterećenja. Pomenuti ležajevi imaju izuzetno veliku primenu (kod svih vrsta mašina, u industriji motornih vozila, za uležištenje prenosnika...), a sve zahvaljujući tome što su jednostavnog konstrukcionog oblika, smanjenog šuma i vibracije prilikom rada, ali i niske cene.
   
• Kuglični jednoredni ležaj sa kosim dodirom - oznake lezajeva: 72, 73
  Ovaj tip ležajeva se uvek ugrađuje u paru s obzirom na to da mogu da prenesu aksijalnu silu samo u jednom smeru, a razlog tome je taj što žleb za kotrljajna tela na spoljašnjem i unutrašnjem prstenu ima naslon samo sa jedne strane, dok je druga strana ravna.
   
• Kuglični jednoredni ležaj sa dodirom u četiri tačke - oznake: QJ2, QJ3
  Žleb za kotrljajna tela na spoljašnjem i u uturašnjem prstenu ovih ležajeva se sastoji iz dva konusa. U neopterećenom stanju dodir kotrljajnih tela i prstenova je u četiri tačke. Ovi kuglicni lezajevi mogu da prenesu i radijalna i aksijalna opterećenja u oba smera. Koriste se kod transmisije motornih vozila, ali i kod alatnih mašina. Spadaju u grupu jednoredih ležajeva sa kosim dodirom.
   
• Kuglični dvoredni ležaj sa kosim dodirom - oznake lezajeva: 32, 33
  Dvoredni kuglični ležaj sa kosim dodirom odgovara paru jednoredih kugličnih ležajeva sa kosim dodirom. Prenosi znatno radijalno opterećenje, ali i aksijalna opterećenja u oba smera. Uglavnom se primenjuje u osloncima kraćih krutih vratila za niže učestalosti obrtanja.
   
• Kuglični dvoredni samopodesivi ležaj - oznake: 12, 22, 13, 23
  Kod ovih ležajeva površina kotrljanja kuglice na spoljašnjem prstenu je sfernog oblika, a to omogućava ugaono prilagođavanje deformacijama vratila i do 4 stepena. Prvenstveno se koriste za prenošenje radijalnih opterećenja, ali mogu da prime i umerena aksijalna opterećenja. Ovi kuglicni lezajevi su namenjeni za velike učestalosti obrtanja i koriste se kod vratila većeg raspona između oslonaca, gde ne može biti postignuta odgovarajuća tačnost pri montaži i gde se očekuje deformacija vratila prilikom rada. 

Bilo da su vam potrebni radijalni ili aksijalni lezajevi, igličasti ili valjkasti, klizni ili CARB, sve možete pronaći na jednom mestu. E-lager je kompanija koja se na najbolji način bavi trgovinom kugličnih ležajeva i ovlašćeni je trgovac SKF ležajeva na teritoriji Srbije i Crne Gore. A, ukoliko ste ikada gledali katalog ležajeva SKF znate da tu kompaniju odlikuje veliki izbor visokokvalitetnih proizvoda. Pored ležajeva, E-lager nudi i ostale proizvode iz SKF asortimana poput semeringa, kaiševa, lanaca, spojnica itd. Za više informacija, kontaktirajte nas.